Οι πετράδες ήταν οι τεχνίτες που ασχολούνταν με την επεξεργασία και τη δόμηση (χτίσιμο) της πέτρας για την κατασκευή σπιτιών, καλντεριμιών, ξερολιθικών κατασκευών. Συχνά η ονομασία κάλυπτε και αυτούς που ασχολούνταν με την εξόρυξη από τα τοπικά λατομεία, αλλά συνήθως τη συγκεκριμένη εργασία αναλάμβαναν άλλοι εξειδικευμένοι τεχνίτες, οι λεγόμενοι «νταμαρτζήδες». Φυσικά, αρκετοί τεχνίτες της πέτρας συμμετείχαν επαγγελματικά σε όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων που σχετίζονταν με την πέτρα: στην εξόρυξη, στη λάξευση (που συχνά αναλάμβαναν άλλοι ειδικοί τεχνίτες οι λιθοξόοι ή «πελεκάνοι»), αλλά και στην κατασκευή πετρόχτιστων οικοδομημάτων, οπότε η ονομασία «πετράδες» καλύπτει γενικά διάφορες ειδικότητες.
Η επεξεργασία (λάξευση ή πελέκημα) της πέτρας, ολοκληρωνόταν στους τόπους εξόρυξης, πριν παραδοθεί για χτίσιμο. Μετά τους λιθοξόους παραλάμβαναν τις πέτρες οι αγωγιάτες, που με τα ζώα τις μετέφεραν στο χώρο των οικοδομημάτων. Οι μάστορες ή «καλφάδες» χωρίζονταν γενικά σε δύο κατηγορίες: χτίστες και τοποθέτες της πέτρας. Οι χτίστες δούλευαν στο γιαπί δυο – δυο. Ο πρώτος, που δούλευε από την εξωτερική όψη του κτιρίου που έχτιζαν, χρησιμοποιούσε πέτρες πιο «καλοδουλεμένες», ενώ ο δεύτερος από την εσωτερική όψη του κτιρίου, χρησιμοποιούσε πέτρες πιο χοντροκομμένες και ακατέργαστες. Η δεύτερη κατηγορία τεχνιτών, οι τοποθέτες της πέτρας, διέθεταν πρακτικές «γνώσεις» μηχανικής και γεωμετρίας, αλλά και καλλιτεχνική ευαισθησία και μεγάλη εμπειρία.
Στην Τήνο έχουμε πάει όπως είναι φυσικό λόγο της καλλιτεχνικής μας ιστορίας- φύσης ένα βήμα παραπάνω την πέτρα και έτσι πάνω της σκαλίζουμε η ζωγραφίζουμε. Φτιάχνουμε κάθε λογής οικιακά και επαγγελματικά δημιουργήματα από πέτρα. Μην ξεχνάμε το παραδοσιακό πετροτήρι που είχε κάθε σχεδόν κάθε σπίτι της ενδοχώρας μας ώστε να επεξεργάζεται εκεί το τυρί σε πρώτο στάδιο πριν γίνει στρογγυλό, τον πετρόμυλο, πέτρινους νεροχύτες, τις πλύστρες (πέτρινα πλυντήρια εποχής )και ένα σωρό αλλά παραδοσιακά σήμερα αλλά κάποτε χρηστικά αντικείμενα της καθημερινότητας των Τηνίων προγόνων μας.
πετρόμυλος
Τα εργαλεία των πετράδων ήταν ο ματρακάς, ο τσόκος, τα καλέμια, τα βελόνια, η τραπίνα, οι σφήνες, το μακάπ(ι), η βαριά, ο λοστός, η στάντζα κ. ά.
Το επάγγελμα του πετρά γνώρισε μεγάλη ακμή στα χωριά της Τήνου και στην ευρύτερη περιοχή της τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα, αφού ωρίμασαν οι οικονομικές, κοινωνικές και τεχνικές συνθήκες (ανάπτυξη του εμπορίου και της βιοτεχνίας, αποταμίευση, νέες ανάγκες), που οδήγησαν στην εκτεταμένη χρήση της πέτρας, ως βασικού οικοδομικού υλικού για την ανέγερση σπιτιών, εκκλησιών, σχολείων, βιομηχανικών κτιρίων, ακόμη και ξηρολιθικών κατασκευών. Βέβαια, η χρήση της πέτρας ήταν γνωστή από πολύ παλιότερα, για την κατασκευή καλντεριμιών, πηγαδιών, αλωνιών, νερόμυλων, «σετιών» (αναβαθμίδων), κρηνών και άλλων «παραδοσιακών» οικοδομημάτων.(περίοδος Ενετοκρατίας)
Μάλιστα ορισμένα χωριά έγιναν γνωστά για τους εξαιρετικούς τεχνίτες της πέτρας. Τα χωριά Αγάπη,Κώμη,αλλά και χωριά των έξω μερών όπως τα Ιστέρνια ήταν χωριά με εξαιρετικούς πετράδες αλλά και καλλιτέχνες πέτρας. Τα λατομεία της Τήνου διάσπαρτα και αυτά στα κάτω μέρη στα έξω μέρη και άλλου,(σε ιδιωτικά κτήματα).